Διατροφή και Υπογονιμότητα

Τι πρέπει να προσέξω στη διατροφή μου για να ‘συλλάβω’ πιο γρήγορα.

Έχει αποδειχτεί, μέσω τεκμηριωμένων κλινικών μελετών σε περιπτώσεις ζευγαριών, ότι η επάρκεια του οργανισμού σε απαραίτητες βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και ιχνοστοιχεία μέσω της διατροφής συμβάλλει αποτελεσματικά στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν παιδί.

Με δεδομένο ότι η υγεία του ωαρίου αλλά και του σπέρματος είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή είναι σαφές και κλινικά αποδεδειγμένο ότι το υγιές σωματικό βάρος, η ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή, η στοχευόμενη πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών, η αποφυγή έκθεσης σε τοξίνες από το φαγητό και τα ποτά επιδρούν σημαντικά στην ορμονική ισορροπία, τη γονιμότητα αλλά ευκολία με την οποία επιτυγχάνεται η φυσιολογική σύλληψη αλλά και η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Το ωάριο και το σπερματοζωάριο είναι τόσο υγιή όσο ο οργανισμός που τα παράγει και αυτό εξαρτάται άμεσα από τη διατροφή της γυναίκας αλλά και του άντρα. Με άλλα λόγια, “η γονιμότητα περνά και από το στομάχι” και η ισορροπημένη διατροφή επηρεάζει τη σύλληψη αλλά και την εγκυμοσύνη.

Ο ρόλος του οξειδωτικού στρες

Το οξειδωτικό στρες αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα της γονιμοποίησης.

Ερευνητές που εξέτασαν δείγματα από γόνιμους και υπογόνιμους πληθυσμούς, βρήκαν ότι ένα πρωτεϊνικό μόριο έχει την ικανότητα να ρυθμίζει την παρουσία των υποδοχέων του ωαρίου πάνω στην επιφάνεια του σπερματοζωαρίου και κατευθύνει με τον τρόπο αυτόν την αλληλεπίδραση των δύο κυττάρων.

Στην υποομάδα υπογόνιμων βρέθηκε ότι η εν λόγω πρωτεΐνη είτε υποεκφραζόταν είτε απουσίαζε εντελώς, λόγω βλάβης που προκλήθηκε από οξειδωτικό στρες.

Το οξειδωτικό στρες, συμφωνά με τους ερευνητές προκαλεί βλάβη στη μεμβράνη και το DNA των κυττάρων, καταστρέφει τα σπερματοζωάρια και θέτει σε κίνδυνο την αναπαραγωγική ικανότητα.

Το οξειδωτικό στρες συμβαίνει όταν ο οργανισμός παράγει περισσότερες δραστικές μορφές οξυγόνου και ελεύθερες ρίζες από όσες μπορεί να διαχειριστεί και είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που σχετίζονται τόσο με το περιβάλλον όσο και με τον τρόπο ζωής.

Αντιοξειδωτικά: Η απάντηση στο οξειδωτικό στρες

Καθοριστική δράση στην προστασία έναντι του στο οξειδωτικού στρες παρουσιάζουν οι αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες χρησιμεύουν στην εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών και κατά συνέπεια αποτρέπουν τη φθορά των κυττάρων.

Υπάρχουν σε ένα ποσοστό στον οργανισμό μας αλλά κυρίως τις λαμβάνουμε από τις τροφές. Μία από αυτές είναι το λυκοπένιο όπου βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στο σπέρμα.

Οπότε όσο πλούσια σε λυκοπένιο είναι μια διατροφή, τόσο αυξημένα επίπεδα σπέρματος στον οργανισμό.

Τροφές πλούσιες σε λυκοπένιο είναι η φρέσκια ντομάτα, ο τοματοπολτός αλλά και το καρπούζι. Εσπεριδοειδή φρούτα όπως πορτοκάλι, λεμόνι αλλά και φρούτα όπως φράουλα, ακτινίδιο καθώς και ωμά λαχανικά, περιέχουν βιταμίνη C η οποία παίζει ρόλο στην ποιότητα του σπέρματος.

Την ίδια λειτουργία παρουσιάζει και η βιταμίνη Ε που την βρίσκουμε στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους, στα λιπαρά ψάρια και στο ελαιόλαδο.

Γενικότερα, είναι γνωστό ότι η επαρκής καθημερινή πρόσληψη αντιοξειδωτικών με βάση την κλίμακα ORAC (4.000-7.000 μονάδες ORAC) μπορεί να μειώσει το οξειδωτικό στρες και να περιορίσει τη φλεγμονή.

Θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με τη γονιμότητα

Το Σελήνιο επηρεάζει τα κύτταρα LENDIG που παράγουν τεστοστερόνη στον άνδρα. Η χορήγηση Σεληνίου σε μορφή συμπληρώματος αυξάνει την κινητικότητα του σπέρματος. Υπάρχει σε ξηρούς καρπούς, ψάρι και ολικής αλέσεως δημητριακά.

Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου αλλά και φυλλικού οξέος προκαλεί μειωμένη σπερματογένεση και γονιμότητα. Τον ψευδάργυρο τον βρίσκουμε στα οστρακοειδή και στο καθαρό κρέας ενώ το φυλλικό οξύ στα σκουροπράσινα λαχανικά και στα εμπλουτισμένα δημητριακά.

Το μαγνήσιο είναι ιχνοστοιχείο που η έλλειψη του συνδέεται με την δυσκολία σύλληψης. Κινητοποιεί τα ένζυμα τα οποία παράγουν ορμόνες που συμβάλουν στην αναπαραγωγή. Πέρα από τα λαχανικά, πλούσια πηγή μαγνησίου είναι η σοκολάτα και ο ανανάς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έλλειψη βιταμίνης Β12 συμβάλλει σε αποβολή εμβρύου. Αυτή την βρίσκουμε κυρίως στο κόκκινο κρέας και σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης, οπότε η κατανάλωση κρέατος ενδείκνυται σε προσεγμένη πάντα ποσότητα και συχνότητα.

Ιδιαίτερη προσοχή στο σημείο αυτό πρέπει να δοθεί από γυναίκες οι οποίες ακολουθούν αυστηρή χορτοφαγική δίαιτα.

Ο ρόλος του σιδήρου

Ένας από τους βασικούς λόγους αδυναμίας πραγματοποίησης σύλληψης, είναι η ανεπιτυχής ωορρηξία.

Σύμφωνα με έρευνες μάλιστα που έχουν πραγματοποιηθεί, σε αυτήν οφείλεται το 25% των περιπτώσεων των άκαρπων προσπαθειών γονιμοποίησης.

Ο σίδηρος επιδρά πάνω σε αυτό το φαινόμενο βελτιώνοντάς το σημαντικά μέσω της αύξησης της πιθανότητας επιτυχούς ωορρηξίας.

Θα μπορούσε να πει κανείς λοιπόν ότι ο ρόλος του είναι καθοριστικός στην γονιμότητα.

Συστήνεται λοιπόν η γυναίκα που προσπαθεί να συλλάβει, να ακολουθεί μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο μέσω της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών ή με την χορήγηση των κατάλληλων συμπληρωμάτων.

Πιο συγκεκριμένα καλό θα ήταν να συμπεριλάβει τις ακόλουθες τροφές στο καθημερινό της πρόγραμμα:

• Κρέας
• Συκώτι
• Σιτηρά ολικής άλεσης

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι εκτός της πρόσληψης του Σιδήρου πρέπει να δοθεί βαρύτητα και στην διευκόλυνση της απορρόφησης αυτού, μέσω της πρόσληψης βιταμίνης C.

Η βιταμίνη C περιέχεται σε διάφορα φρούτα όπως είναι το πορτοκάλι, το λεμόνι, το ακτινίδιο, το σπανάκι, το μπρόκολο και άλλα.

Το σωματικό βάρος

Σχετικά με τη γυναικεία υπογονιμότητα έχει καθοριστικό ρόλο το σωματικό βάρος.

Γυναίκες που έχουν δείκτη μάζας σώματος κάτω του φυσιολογικού, ακολουθούν στερητικές δίαιτες για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη ζωή τους, ή πάσχουν από διατροφικές διαταραχές μειώνουν τις πιθανότητες σύλληψης.

Επίσης, γυναίκες υπέρβαρες και κυρίως παχύσαρκες, παρουσιάζουν το ίδιο πρόβλημα αφού λόγω αυξημένου βάρους υπάρχει διαταραχή στην αναλογία των οιστρογόνων και της τεστοστερόνης.

Αφροδισιακά: Μύθος ή πραγματικότητα;

Η αναζήτηση της ουσίας ή της διατροφής που έχει την ικανότητα να βελτιώνει τη σεξουαλική ορμή και απόδοση, γίνεται βέβαια πιο επιτακτική στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχουν προβλήματα στη σεξουαλική ζωή.

Τα προβλήματα της σεξουαλικής ζωής στη γυναίκα ή στον άνδρα είναι σύνθετα και μπορούν να έχουν σχέση με παράγοντες σωματικούς, ψυχολογικούς ή ακόμα ένα συνδυασμό και των δύο.

Στον Δυτικό πολιτισμό υπάρχουν ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις για το τι μπορεί να αυξήσει τη σεξουαλική διάθεση, τις επιδόσεις και την απόλαυση από το σεξ.

Μερικές από τις πιο διαδεδομένες αντιλήψεις σχετικά με αφροδισιακές ιδιότητες αφορούν τα ακόλουθα:

• Τα κρεμμύδια, τα πιπέρια, το σκόρδο
• Το μέλι, τα αμύγδαλα, τα καρύδια
• Τα σπαράγγια, το μάραθο, το ραπανάκι, το κάρδαμο
• Η μπανάνα, τα σύκα
• Τα στρείδια, το χέλι
• Μπιζέλι βραστό με κρεμμύδια μαζί με κανέλλα

Tα τρόφιμα αυτά έχουν πραγματικά τη δυνατότητα να μεταβάλουν τη σεξουαλική ορμή και τις επιδόσεις στο σεξ τόσο στον άνδρα όσο και στη γυναίκα;

Δυστυχώς δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.

Καμιά από τις ουσίες που περιέχονται στα πιο πάνω τρόφιμα δεν έχει την ιδιότητα να διεγείρει ή να αυξάνει τη σεξουαλική ορμή ή την αποτελεσματικότητα τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε άτομα που έχουν προβλήματα ψυχολογικής ή οργανικής φύσης.

Το “πιάτο” της γονιμότητας

Μελέτες έχουν δείξει ότι γυναίκες που καταναλώνουν περισσότερους σύνθετους υδατάνθρακες οι οποίοι βρίσκονται στα φρούτα, στα λαχανικά και στα δημητριακά ολικής άλεσης έχουν αυξημένη πιθανότητα γονιμότητας. Από την άλλη, γυναίκες που καταναλώνουν στην καθημερινότητα τους περισσότερους απλούς υδατάνθρακες οι οποίοι βρίσκονται στο άσπρο ψωμί, στα λευκά μακαρόνι, στο άσπρο ρύζι, στις πατάτες, στα γλυκά κλπ. έχουν μικρότερες πιθανότητες γονιμότητας.

Πληθώρα ερευνών έχουν κατά καιρούς αποδείξει ότι η υπερκατανάλωση του αλκοόλ μειώνει τις πιθανότητες σύλληψης.

Αντίθετα, διατροφή πλούσια σε τροφές με καλής ποιότητας λιπαρά όπως ω3 και ω6 αποφεύγοντας trans λιπαρά καθώς και η πρόσληψη ζωικής πρωτεΐνης έχει ωφέλιμα αποτελέσματα.

Συνεχίζοντας, η κατανάλωση μεγάλων ψαριών που περιέχουν υδράργυρο όπως ο ξιφίας, ο τόνος, το σολομός και ο μεγάλος κολιός έχουν συνδεθεί με υπογονιμότητα.

Σε αντίθεση, τα γαλακτοκομικά προϊόντα φαίνεται να βοηθούν στην αύξηση της γονιμότητας.

Η καυτερή πιπεριά προκαλεί αυξημένη αιμάτωση αλλά και έκκριση ενδορφινών που καταπολεμούν το στρες. Τέλος, επιλέγουμε βιολογικά φρούτα και λαχανικά.

Συμπερασματικά, από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η σωστή διατροφή και η καλή ψυχολογία είναι τα δύο απαραίτητα συστατικά για την επιτυχή έκβαση της προσπάθειας σύλληψης.

Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος,PhD
Επιστημονικός Διευθυντής ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ – Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΔΔ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

Κολωνάκι: Σκουφά 32, Τηλ: 2103647517
Άνω Πατήσια: Πρόμπονα 27 & Επινίκου, Τηλ: 2102520977
Email: [email protected]

Ο Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης είναι συγγραφέας των βιβλίων «Δίαιτα ORAC: Η Νέα Αντιοξειδωτική Διατροφή» Εκδόσεις ALPHA, 2015 και «Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό & Διατροφή», Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, 2016